เรื่องเล่าพระผู้ทรงก่อตั้งมูลนิธิเพชรรัตน-สุวัทนา สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ ฯ และพระนางเจ้าสุวัทนา ฯ กับงานด้านการศึกษา ตอนที่ ๑

สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี และพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี ในรัชกาลที่ ๖ ทรงสืบสานพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทุกด้าน โดยเฉพาะพระราชกรณียกิจด้านการศึกษา ราชนารีทั้งสองพระองค์ทรงเอาพระทัยใส่สืบสานและส่งเสริมเป็นพิเศษ ดังปรากฏในหนังสือ ดวงแก้วแห่งพระมงกุฎเกล้า ความว่า

“…งานสำคัญที่สมเด็จเจ้าฟ้าฯ ทรงเอาพระทัยใส่เป็นพิเศษ เพราะทรงถือว่าเป็นพระราชกรณียกิจที่สำคัญที่สุดของทูลกระหม่อม นั่นคืองานด้าน ‘การศึกษา’ ซึ่งถือเป็นงาน ‘สร้างชาติ’ โดยตรง

…สมเด็จเจ้าฟ้าฯ ทรงเอาพระทัยใส่ทำนุบำรุงการศึกษาของเยาวชน ไม่ผิดเพี้ยนไปจากพระราชกรณียกิจของสมเด็จพระมหาธีรราชเจ้าแม้แต่น้อย จนมีผู้กล่าวเฉลิมพระเกียรติเจ้าฟ้าหญิงพระองค์นี้ว่าทรงเป็น ‘องค์อุปถัมภิกาการศึกษาของชาติ’

…เจ้าฟ้าหญิงเสด็จนิวัตประเทศไทยเป็นการถาวรได้ ๒ ปี พระชนมายุย่างสู่ ๓๖ พรรษา …พระนางเจ้าสุวัทนาฯ …ทรงดำริว่า การ ‘ทำบุญ’ สร้างถาวรวัตถุให้เป็นประโยชน์แก่สาธารณชน ย่อมสมควรกับการทำหน้าที่ของพระราชวงศ์

…ถาวรวัตถุอันเป็นอนุสรณ์แห่งพระชนมายุ ๓ รอบของเจ้าฟ้าหญิงจึงถือกำเนิดขึ้นในวชิราวุธวิทยาลัย โรงเรียนที่ทูลกระหม่อมก๊ะทรงสถาปนาขึ้นไว้แทนวัดประจำรัชกาล …เพราะทรงเห็นว่าวัดมีมากแล้ว

…สมเด็จเจ้าฟ้าฯ ก็ทรงพระกรุณาโปรดพระราชทานเงินทุนก่อสร้างอาคารเรียนวิทยาศาสตร์ในโรงเรียนวชิราวุธฯ พร้อมกับพระราชทานนามว่า “ตึกเพชรรัตน” นอกจากนี้ พระนางเจ้าสุวัทนาฯ ยังทรงดำริให้มีการจัดละครการกุศลที่หอประชุมมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เพื่อระดมทุนจัดหาอุปกรณ์การเรียนสำหรับตึกดังกล่าวอีกด้วย นับเป็นงานการกุศลที่ยิ่งใหญ่ประจำปี ๒๕๐๔

การบำเพ็ญพระกุศลเช่นนี้ นอกจากจะเป็นประโยชน์แก่นักเรียนทั้งหลายแล้ว ยังจะเป็นการสืบสานพระราชปณิธานของล้นเกล้าล้นกระหม่อมในการพัฒนาการศึกษาของชาติไปพร้อม ๆ กัน

…เจ้าฟ้าหญิงและพระชนนีทรงสละทรัพย์ส่วนพระองค์เป็นจำนวนมหาศาลเพื่อสร้าง ‘ยุวชนที่น่ารัก’ ไม่ว่าจะด้วยการพระราชทานทุนการศึกษา ทรงสร้างตึกและห้องเรียน พระราชทานอุปกรณ์การเรียนการสอน และทรงอุปถัมภ์สถานศึกษาไว้เป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะที่สมเด็จพระมหาธีรราชเจ้าทรงสถาปนาหรือทรงเกี่ยวข้อง

“วชิราวุธวิทยาลัย” นับเป็นโรงเรียนที่มีความผูกพันกับสมเด็จเจ้าฟ้าฯ ที่สุดแห่งหนึ่ง ที่ได้รับพระกรุณาอย่างต่อเนื่อง

…นอกจากนี้ ยังมีโรงเรียนอีกหลายแห่งที่สมเด็จพระมหาธีรราชเจ้าทรงสถาปนาไว้บ้าง พระราชทานทุนทรัพย์สร้างไว้บ้าง หรือพระราชทานนามไว้บ้าง บางแห่งก็ตั้งอยู่ไกลแสนไกลในหัวเมือง สมเด็จเจ้าฟ้าฯ ก็ทรงพระอุตสาหะเสด็จไปทรงเยี่ยมกิจการ พระราชทานเงินทุน และทรงรับไว้ในพระอุปถัมภ์ เช่น โรงเรียนปรินส์รอยแยลส์วิทยาลัย และโรงเรียนยุพราชวิทยาลัยในจังหวัดเชียงใหม่…”