เมื่อวันที่ ๒๙ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๐๕ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเป็นประธานและทรงอภิปรายเรื่อง “ปัญหาการใช้คำไทย” ร่วมกับผู้ทรงคุณวุฒิในการประชุมวิชาการของชุมนุมภาษาไทย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย การประชุมวิชาการในครั้งนั้นพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงแสดงความห่วงใยในการใช้ภาษาไทย ดังพระราชดำรัสตอนหนึ่งความว่า
“เรามีโชคดีที่มีภาษาไทยของตนเองแต่โบราณกาล จึงสมควรอย่างยิ่งที่จะรักษาไว้ ปัญหาเฉพาะในด้านรักษาภาษานี้ก็มีหลายประการ อย่างหนึ่งต้องรักษาให้บริสุทธิ์ในทางออกเสียงคือ ให้ออกเสียงให้ถูกต้องชัดเจน อีกอย่างหนึ่งต้องรักษาให้บริสุทธิ์ในวิธีใช้ หมายความว่า วิธีใช้คำมาประกอบประโยค นับเป็นปัญหาที่สำคัญ ปัญหาที่สามคือ ความร่ำรวยในคำของภาษาไทย ซึ่งพวกเรานึกว่าไม่ร่ำรวยพอ จึงต้องมีการบัญญัติศัพท์ใหม่มาใช้… สำหรับคำใหม่ที่ตั้งขึ้นมีความจำเป็นในทางวิชาการไม่น้อย แต่บางคำที่ง่าย ๆ ก็ควรจะใช้คำเก่า ๆ ที่เรามีอยู่แล้ว ไม่ควรจะมาตั้งศัพท์ใหม่ให้ยุ่งยาก”
คณะรัฐมนตรีจึงมีมติเมื่อวันที่ ๑๓ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๔๒ เห็นชอบให้วันที่ ๒๙ กรกฎาคม ของทุกปี เป็น “วันภาษาไทยแห่งชาติ” เพื่อน้อมระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่ทรงห่วงใย และพระราชทานแนวพระราชดำริต่าง ๆ เกี่ยวกับการใช้ภาษาไทย
สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ทรงเล็งเห็นถึงคุณค่าและความสำคัญของภาษาไทย ทรงปฏิบัติพระองค์เป็นแบบอย่างที่ดีในการใช้ภาษาไทย สอดคล้องกับพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ดังจะเห็นได้จากการที่สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ทรงเคร่งครัดเรื่องการใช้ภาษาไทย ทรงมีรับสั่งภาษาไทยอย่างถูกต้องชัดถ้อยชัดคำ อีกทั้งไม่โปรดให้ผู้ใดกราบทูลด้วยภาษาไทยปนภาษาอังกฤษ ทรงศึกษาคำศัพท์ไทยที่ราชบัณฑิตยสภาบัญญัติให้ใช้แทนคำศัพท์ต่างประเทศ เพื่อที่จะทรงนำมาใช้ได้อย่างถูกต้อง การพูด การอ่าน และการเขียนภาษาไทย ในพระเนตรพระกรรณของสมเด็จเจ้าฟ้าฯ จึงจะต้องให้ถูกต้องเสมอ
เนื่องใน “วันภาษาไทยแห่งชาติ” มูลนิธิเพชรรัตน-สุวัทนา ขอร่วมเฉลิมพระเกียรติและน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และน้อมรำลึกถึงพระจริยวัตรของสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ผู้ทรงเป็นแบบอย่างในการใช้ภาษาไทยอย่างถูกต้องเสมอมา
